June 07, 2018

ห้องคลีนรูมในอุตสาหกรรม

ในอุตสาหกรรมหลายๆ อุตสาหกรรมมีการควบคุมและเข้มงวดเรื่องฝุ่นละออง  รวมถึงเชื้อโรคมากเป็นพิเศษ เช่น โรงพยาบาล อุตสาหกรรมอาหารและยา เครื่อง  สำอาง เป็นต้น เพราะฝุ่นคือศัตรูตัวร้ายที่อาจทำให้สินค้าเกิดความเสียหายได้

ห้องคลีนรูม Cleanroom ที่ต้องระมัดระวังเรื่องฝุ่น
‍เช่น โรงงานผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ หากมีฝุ่นละอองมาเกาะชิ้นส่วนแผงวงจรไฟฟ้า อาจส่งผลให้เกิดการช็อตและเสียหายได้ หรือ โรงงานพ่นสีรถยนต์ ก็อาจทำให้เกิดสีปูด เกิดความเสียหายในชิ้นงานได้เช่นกัน เราเรียกห้องคลีนรูมแบบนี้ว่า Industrial Clean Room (ICR) และจะเป็นห้องคลีนรูมแบบ ความดันบวก (Positive Pressure)

ห้องคลีนรูม แบบความดันบวก (Positive Pressure)
‍
ห้องคลีนรูม แบบ Positive Pressure คือ สภาวะที่ความดันภายในห้องมากกว่าความดันภายนอกห้อง หรือมากกว่าความดัน บรรยากาศ (atmospheric pressure) ทำให้มีอากาศไหลออกจากห้อง

ความดันบวกเป็นสภาวะที่ใช้ในห้องสะอาด (clean room) หรือห้องที่ควบคุมความสะอาด เช่น ห้องบรรจุ ห้องเตรียมวัตถุดิบ บริเวณ high risk area เพื่อป้องกันมิให้อนุภาค เช่น ฝุ่นละออง แบคทีเรีย ยีสต์ รา รวมทั้งสปอร์ของแบคทีเรีย (bacterial spore) และสปอร์ของราเข้ามาได้

ความดันต่างของอากาศด้านในกับด้านนอก ควรมีค่าประมาณ 0.03 ถึง 0.05 นิ้วน้ำ ในกรณีที่ต้องการรักษาความดันภายในห้อง ให้คงที่เมื่อมีการเปิดประตู หรือช่องเปิดต่างๆ จะต้องติดตั้งระบบควบคุมอากาศเพิ่มเติม เพื่อให้มีการเพิ่มอากาศมาทดแทนอากาศที่ไหลออกไปจากการเปิดประตูดังกล่าว

ในกรณีที่มีการควบคุมความดันบวกหลายพื้นที่ ห้องที่สะอาดที่สุดต้องมีความดันสูงสุดและเรียงลำดับกันไปและต้องมีระบบควบคุมความดันในแต่ละบริเวณ

การทำให้ห้องมีความดันบวกโดย
‍➤ มีทางเข้าออกที่ปิดมิดชิด ใช้พัดลมเป็นตัวสร้างความดันอากาศให้กับห้อง โดยให้ พัดลมส่งอากาศเข้าห้องจะได้
➤ ความดันห้องมากกว่าความบรรยากาศ
➤ มีพัดลมเป่า ( air shower) ที่ประตูทางเข้าเพื่อดันลมออกไป
➤ มีระบบกรองอากาศ เช่น HEPA filter
➤ ใช้มาตรการป้องกัน เช่น ไม่ให้เปิดประตูพร้อมกับหลายบาน เป็นต้น

ห้องคลีนรูม Cleanroom ที่ต้องระมัดระวังเรื่องเชื้อโรค
เช่น ห้องคลีนรูมในโรงพยาบาล โรงงานผลิตยา โรงงานผลิตเครื่องมือแพทย์ โรงงานผลิตอาหาร เครื่องสำอาง หรือห้องทดลองทางชีวภาพ ห้องปฏิบัติการทางด้านชีววิทยา ห้องผ่าตัด เราเรียกห้องคลีนรูมแบบนี้ว่า Biological Clean Room (BCR) และจะเป็นห้องคลีนรูมแบบ ความดันลบ (Nagative Pressure)

ห้องคลีนรูม แบบความดันลบ (Nagative Pressure)

ห้องคลีนรูม แบบ Nagative Pressure คือ
การทำให้ห้องที่ต้องการควบคุมมีความดันน้อยกว่าความดันบรรยากาศ  ใช้กับห้องที่ต้องการ เพื่อการควบคุมการแพร่กระจาย กลิ่น เชื้อโรค (pathogen) หรือการปนเปื้อน (contamination)